Allodini Nedir ?

Allodini, normalde ağrıya yol açmayan uyaranların ağrılı olarak algılandığı, nöropatik ağrıya özgü bir duyu bozukluğudur. Bu durum, sinir sisteminin duyusal sinyalleri yanlış yorumlamasıyla ortaya çıkar. Örneğin bir kişinin cildine hafif bir dokunuş, giysinin temas etmesi ya da hafif bir sıcaklık değişimi, bu kişilerde ciddi bir ağrıya yol açabilir.

Sağlıklı bireylerde bu tür uyaranlar yalnızca basit bir temas olarak hissedilirken, allodini gelişen kişilerde bu sinyaller beyin tarafından ağrı olarak algılanır. Bu durum hem merkezi hem de periferik sinir sisteminin bozulmuş ağrı işleme mekanizmalarıyla ilgilidir.

Allodini Türleri

Allodini genellikle dört ana şekilde sınıflandırılır. Bunlardan ilki taktik allodini, hafif dokunuşlarla tetiklenen ağrıdır. En sık rastlanan formudur ve çoğu zaman cilt üzerine gelen hafif temaslarda hissedilir. İkinci türü olan mekanik allodini, cilt yüzeyine uygulanan hafif basınç ya da sürtünme ile meydana gelir. Bu türde kişi örneğin bir havluyla silindiğinde ya da cildine parmakla hafifçe bastırıldığında ağrı duyabilir. Termal allodini ise sıcaklık değişimlerine karşı gelişen aşırı hassasiyetle karakterizedir. Normal koşullarda ağrı oluşturmayan ılık veya serin hava, bu hastalarda yoğun ağrıya neden olabilir. Daha nadir görülen kimyasal allodini ise cilde uygulanan bazı maddelerin ağrılı tepki oluşturması durumudur.

Allodini Patofizyolojisi

Allodini'nin oluşmasında en çok araştırılan mekanizmalardan biri santral sensitizasyondur. Bu süreçte, sinir sistemi (özellikle omurilik dorsal boynuzu ve beyin düzeyinde) aşırı uyarılabilir hale gelir. Bu duyarlılık artışı, nosiseptif olmayan (ağrı yaratmayan) sinyallerin, ağrı sinyalleri gibi algılanmasına neden olur. NMDA reseptörlerinin aşırı aktivasyonu, bu duyarlılığın gelişmesinde önemli bir rol oynar. Bunun yanı sıra, periferik sinir hasarı da allodinide etkilidir. Sinir uçlarındaki hasar sonucu normalde zararsız olan Aβ tipi lifler, artık ağrı iletimi yapabilir hale gelir. Ayrıca sinir sisteminde inhibitör mekanizmaların bozulması, yani disinhibisyon, ağrı sinyallerinin filtrelenmeden iletilmesine neden olur ve bu da allodiniyi şiddetlendirir.

Allodini Klinik Durum

Allodini genellikle belirli nörolojik ve kronik hastalıkların bir parçası olarak karşımıza çıkar. Diyabetik nöropati, trigeminal nevralji, postherpetik nevralji, fibromiyalji, migren, multipl skleroz ve kompleks bölgesel ağrı sendromu (CRPS) gibi durumlar en sık ilişkilendirildiği hastalıklar arasındadır. Özellikle migren hastalarında, ataklar sırasında ya da sonrasında ciltte dokunmaya karşı artmış hassasiyet, tipik bir termal ya da taktil allodini örneğidir.

Allodini Tanı Kriterleri

Allodininin tanısı genellikle klinik muayene ile konur. Hekim, hastanın anlattığı şikâyetleri değerlendirerek belirli fiziksel testlerle bu duyusal bozukluğu saptar. Daha ayrıntılı değerlendirmelerde, Quantitative Sensory Testing (QST) adı verilen nörofizyolojik testler kullanılarak sıcaklık, basınç ve dokunma eşikleri ölçülür. Ayrıca çeşitli pinprick (ince uçlu cisimle uyarı), fırça testi gibi yöntemlerle mekanik ve termal allodini varlığı belirlenebilir.

Allodini Tedavisi

Tedaviye gelince, allodini çoğunlukla altta yatan hastalığa yönelik bir yaklaşımla ele alınır. Ancak semptomatik tedavi de önemlidir. Gabapentin ve pregabalin gibi antikonvülsan ilaçlar, sinir sistemi uyarılabilirliğini azaltarak ağrıyı hafifletebilir. Trisiklik antidepresanlar (örneğin amitriptilin) ve serotonin-noradrenalin geri alım inhibitörleri (duloksetin gibi) de sık kullanılır. Topikal uygulamalar (lidokain veya kapsaisin içeren kremler) özellikle bölgesel allodinide etkili olabilir. Farmakolojik tedavilere ek olarak, fizik tedavi, elektriksel sinir stimülasyonu (TENS) ve bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemlerle de hastanın ağrıyla baş etmesi desteklenebilir.

Kritik Not : Son yıllarda nörobilim alanındaki gelişmeler, allodini gibi durumların daha iyi anlaşılmasını sağlamış ve hem tanı hem tedavi açısından yeni yaklaşımların doğmasına yol açmıştır. Ancak hâlâ birçok vakada allodini, bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan ve karmaşık nöropatik ağrının bir belirtisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle multidisipliner bir değerlendirme ve tedavi süreci gerektirir.

Kaynak 

1) Woolf CJ. Central sensitization: Implications for the diagnosis and treatment of pain. Pain. 2011;152(3 Suppl):S2-S15.

2) Baron R, Binder A, Wasner G. Neuropathic pain: Diagnosis, pathophysiological mechanisms, and treatment. Lancet Neurol. 2010;9(8):807-819.

3) Moisset X, Bouhassira D. Brain imaging of neuropathic pain. NeuroImage. 2007;37(Suppl 1):S80–S88.