Fizyoterapide Ozon Tedavisi

Modern fizyoterapi, sadece pasif ve aktif egzersiz protokolleri değil, aynı zamanda biyolojik ve moleküler süreçleri modüle eden destekleyici tedavi yöntemlerini de içeren bütüncül bir rehabilitasyon yaklaşımı benimsemektedir. Bu bağlamda ozon tedavisi, son yıllarda fizyoterapiye entegre edilen tamamlayıcı tedavilerden biri olarak öne çıkmaktadır. Antienflamatuar, analjezik ve oksijenasyona katkı sağlayan etkileri sayesinde, özellikle kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarında ozon tedavisinin fizyoterapik iyileşme sürecine anlamlı katkılar sunduğu düşünülmektedir.

Tanım ve Farmakodinamik Temeller

Ozon (O₃), üç oksijen atomundan oluşan reaktif bir gazdır. Tıbbi ozon, genellikle %95 oksijen ve %5 ozondan oluşan karışım şeklinde kullanılır. Ozon tedavisi, bu karışımın çeşitli yollarla (intraartiküler, subkutan, intramusküler, intravenöz ya da rektal) uygulanmasıyla gerçekleştirilir.

Ozon Tedavisi Etki Mekanizması

1. Antienflamatuar etki: NF-κB yolaklarını inhibe ederek ve prostaglandin E2 üretimini azaltarak inflamasyonu baskılar.

2. Analjezik etki: Serbest radikalleri nötralize ederek sinir uçlarının hassasiyetini azaltır.

3. Dolaşımın iyileştirilmesi: Oksijenlenmeyi artırır, doku perfüzyonunu destekler.

4. İmmünmodülasyon: Sitokin dengesini düzenler (IL-6, TNF-α gibi proenflamatuar mediatörlerde azalma).

5. Antioksidan savunmanın aktive edilmesi: Glutatyon peroksidaz ve süperoksit dismutaz gibi enzimlerin aktivitesi artırılır.

Bu etkiler, özellikle ağrılı ve enflamatuar durumlarda fizyoterapik uygulamalara biyolojik bir destek sunar.

Ozon Tedavisinin Fizyoterapiye Katkıları

1. Ağrı Kontrolü ve Egzersiz Uyumu : Ozon tedavisi, analjezik etkisi sayesinde hastaların egzersiz programlarına katılımını artırır. Kas spazmları, bel-boyun fıtıkları ve tendinopatilerde ağrının azalması sayesinde fiziksel müdahaleler daha tolere edilebilir hale gelir. Örneğin Lomber disk hernisi olan hastalarda ozon tedavisi sonrası ağrı skorlarında anlamlı azalma (VAS puanı) ve egzersiz kapasitesinde artış rapor edilmiştir.

2. Enflamasyonun Azaltılması ve Doku İyileşmesi : Ozonun pro-enflamatuar sitokinleri baskılaması, fizyoterapi sürecinde kronik enflamatuar yükün azaltılmasını sağlar. Bu da doku rejenerasyonunu hızlandırır ve rehabilitasyon sürecini kısaltabilir. Özellikle osteoartrit, sinovit ve fasiyal inflamasyon gibi durumlarda manuel terapi ve elektroterapi ile kombine kullanımı oldukça etkilidir.

3. Mikro-dolaşım ve Oksijenlenmenin Artırılması : Fizyoterapi uygulamaları genellikle oksijen ihtiyacını artıran egzersiz ve mobilizasyon tekniklerini içerir. Ozon tedavisi, doku oksijenasyonunu artırarak metabolik süreçleri destekler ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Bu etki, özellikle diyabetik nöropati, vasküler hastalıklar ve dolaşım bozukluğu olan hastalarda fizyoterapi etkinliğini artırır.

4. Kas Spazmlarının Azaltılması ve Kas-İskelet Dengelemesi : Ozon, kas içine veya tetik noktaya uygulandığında lokal gevşeme sağlar. Bu durum özellikle miyofasiyal ağrı sendromlarında, servikal ve lomber bölge kas spazmlarında, postüral bozukluklara bağlı tonus artışında, fizyoterapistlerin uygulayacağı manuel terapi ve germe egzersizlerine hazırlık sağlar.

Ozon Tedavisinin Klinik Uygulama Alanları

A. Bel fıtığı (Lomber disk hernisi): 2020 yılında Pain Physician dergisinde yayımlanan bir meta-analiz, ozon tedavisinin disk hernisi kaynaklı ağrıda ve fonksiyon kaybında anlamlı iyileşme sağladığını göstermiştir. Aynı zamanda fizyoterapi programlarına yanıtı da artırdığı belirtilmiştir.

B. Osteoartrit: Clinical Rheumatology dergisinde 2018’de yayınlanan randomize kontrollü bir çalışmada, diz osteoartriti olan hastalarda intraartiküler ozon enjeksiyonunun, egzersizle kombine edildiğinde hem ağrıyı hem de eklem fonksiyonunu iyileştirdiği gösterilmiştir.

C. Tendinopatiler: Özellikle kronik aşil tendiniti ve lateral epikondilit vakalarında, ozon enjeksiyonu ile doku rejenerasyonu desteklenmiş ve egzersiz protokolleriyle birlikte daha kısa sürede fonksiyonel iyileşme sağlanmıştır.

D. İnme: İnme sonrası rehabilitasyon süreçlerinde, ozonun dolaşımı ve oksijenlenmeyi artırıcı etkisi sayesinde nöroplastisite süreçlerine olumlu katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Bu konuda klinik çalışmalar halen sınırlı olmakla birlikte preklinik veriler umut vericidir.

Sonuç

Ozon tedavisi, fizyoterapi uygulamalarını destekleyen, ağrıyı azaltan, enflamasyonu modüle eden ve rejeneratif süreçleri destekleyen çok yönlü bir tamamlayıcı tedavi yöntemidir. Özellikle kas-iskelet sistemi bozukluklarında, manuel terapi, egzersiz ve elektroterapi gibi fizyoterapi modaliteleriyle entegre kullanıldığında tedavi başarısını artırabilir. Ancak bu tedavinin multidisipliner bir yaklaşımla, uygun hasta seçimi ve bilimsel protokoller doğrultusunda uygulanması büyük önem taşımaktadır.

Kaynak

1. Elvis, A. M., & Ekta, J. S. (2011). Ozone therapy: A clinical review. Journal of Natural Science, Biology and Medicine.

2. Bocci, V. (2005). Ozone: A New Medical Drug. Springer.

3. Magalhães, F. N., et al. (2012). Ozone therapy as a treatment for low back pain secondary to herniated disc: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Pain Physician.

4. Lopes de Jesus, C. C., et al. (2017). Intra-articular ozone therapy in osteoarthritis of the knee: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Clinical Rheumatology.

5. Viebahn-Hänsler, R., León Fernández, O. S., & Fahmy, Z. (2012). *Ozone in medicine: the