Nöropatik Ağrı Nedir ?

Nöropatik ağrı, somatosensoriyel sinir sisteminde doğrudan bir lezyon, hastalık veya disfonksiyon sonucu ortaya çıkan ağrı türüdür. Periferik veya santral sinir sistemi kaynaklı olabilir. Mekanizması, sinirlerin anormal aktivitesi, ektopik deşarjlar, merkezi sensitizasyon, ağrı inhibitör yolların disfonksiyonu ve glial hücre aktivasyonu gibi karmaşık nörofizyolojik süreçleri içerir.

Nöropatik Ağrı Belirtileri

A) Yanma, batma, karıncalanma gibi anormal duyular (parestezi, disestezi)

B) Allodini (ağrısız uyarana karşı ağrı)

C) Hiperaljezi (ağrılı uyarana karşı aşırı ağrı)

D) Elektrik çarpması benzeri ağrı atakları

Nöropatik Ağrının Klinik Görünümü ve Değerlendirilmesi

Fizyoterapistlerin nöropatik ağrıyı doğru değerlendirmesi, uygun müdahaleyi planlamada esastır. Değerlendirme hem subjektif hem de objektif yöntemleri içermelidir.

Klinik Değerlendirme Araçları

A) DN4 (Douleur Neuropathique 4)

B) LANSS (Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs)

C) PainDETECT

D) VAS (Visual Analog Scale) veya NRS (Numerical Rating Scale)

E) Fonksiyonel testler ve yaşam kalitesi değerlendirme ölçekleri (örn. SF-36, WHODAS)

Nöropatik Ağrının Sınıflandırılması

A) Periferik nedenler: Diyabetik nöropati, postherpetik nevralji, radikülopati, sinir sıkışmaları (karpal tünel sendromu), travmatik sinir yaralanmaları

B) Santral nedenler: İnme sonrası ağrı, spinal kord lezyonları, multipl skleroz, santral sensitizasyon

Fizyoterapi Yaklaşımları ile Nöropatik Ağrı Yönetimi

Fizyoterapide amaç, ağrının azaltılması, sinir fonksiyonunun desteklenmesi, fonksiyonel kapasitenin artırılması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesidir.

1) Elektroterapi Modaliteleri

A) TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu): Düşük frekanslı (1-10 Hz) TENS, endojen opioid mekanizmaları uyararak ağrıyı azaltabilir.

B) IF (Interferansiyel Akım): Derin dokularda analjezi sağlar.

C) NMES (Nöromüsküler Elektriksel Stimülasyon): Kas gücü kaybını önlemek için kullanılır; dolaylı olarak ağrıyı azaltır.

2) Egzersiz Uygulamaları

Egzersiz, nöropatik ağrıyı doğrudan ve dolaylı olarak azaltabilir. Mekanizmalar arasında anti-inflamatuvar yanıt, sinaptik plastisite ve endojen analjezik sistemin aktivasyonu yer alır.

A) Aerobik egzersiz: Yürüme, bisiklet gibi aktiviteler, nöropatik ağrıyı azaltmada etkilidir.

B) Germe egzersizleri: Sinir mobilizasyonu için önemlidir.

C) Sinir mobilizasyon teknikleri (neurodynamics): Sinir dokusunun gliding ve sliding hareketlerini iyileştirerek ağrıyı azaltabilir.

3) Manuel Terapi

Mobilizasyon ve manipülasyon teknikleri ile kas iskelet sistemi disfonksiyonları düzeltilerek, sinir üzerindeki baskılar azaltılabilir.

4) Eğitim ve Psikoeğitim

Nöropatik ağrısı olan bireylerde ağrının doğasının anlaşılması, korku-kaçınma davranışlarının azaltılması için eğitim önemlidir. "Pain Neuroscience Education (PNE)" yaklaşımları, ağrıya karşı anlayışı artırır ve disfonksiyonel inançları azaltır.

5) Fonksiyonel Rehabilitasyon ve ADL Eğitimi

Günlük yaşam aktivitelerine dönüş ve adaptasyon sağlanarak, bireyin yaşam kalitesi artırılır.

6) Multidisipliner Yaklaşım ve Fizyoterapistin Rolü

Nöropatik ağrı tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Fizyoterapist; doktor, psikolog, hemşire gibi sağlık profesyonelleri ile işbirliği içinde çalışmalıdır. Ayrıca:

A) Ağrı değerlendirme ve takibi

B) Egzersiz ve aktivite programlarının kişiselleştirilmesi

C) Kronik ağrı yönetiminde motivasyon ve hasta eğitimi konularında aktif rol oynar.

7) Güncel Literatür ve Kanıta Dayalı Uygulamalar

Fizyoterapi müdahaleleri ile ilgili son yıllarda yapılan çalışmalar, özellikle egzersiz ve sinir mobilizasyon tekniklerinin etkinliğini desteklemektedir. TENS ve manuel terapi gibi yöntemlerin kısa vadeli etkileri iyi belgelenmiştir, ancak uzun vadeli etkinlik için bireye özel programlama gerekmektedir.

Sonuç : Nöropatik ağrı, karmaşık mekanizmalarla gelişen ve multidisipliner yaklaşım gerektiren bir klinik durumdur. Fizyoterapistler, nöropatik ağrının değerlendirilmesi ve yönetiminde kilit rol oynar. Etkili tedavi için bireyselleştirilmiş, kanıta dayalı ve bütüncül bir yaklaşım esastır.

Kaynak 

1) Jensen, T. S., & Finnerup, N. B. (2014). Nöropatik ağrı: mekanizmalar ve tedavi stratejileri. The Lancet Neurology, 13(11), 1154-1166.

2) Smart, K. M., Blake, C., Staines, A., & Doody, C. (2012). Mechanisms-based classifications of musculoskeletal pain: part 1 of 3: symptoms and signs of nociceptive pain in patients with low back (± leg) pain. Manual Therapy, 17(4), 336-344.

3) Hall, T., & Elvey, R. (1999). Neurodynamic testing and mobilization in the treatment of peripheral nervous system dysfunction. Manual Therapy, 4(2), 73-82.

4) O’Connor, A. B., & Dworkin, R. H. (2009). Treatment of neuropathic pain: an overview of recent guidelines. The American Journal of Medicine, 122(10), S22-S32.

5) Kosek, E., Cohen, M., Baron, R., Gebhart, G. F., Mico, J. A., Rice, A. S., ... & Dworkin, R. H. (2016). Do we need a third mechanistic descriptor for chronic pain states? Pain, 157(7), 1382-1386.